Sen w medycynie chińskiej jest uważany za kluczowy element zdrowia i równowagi organizmu.. Zdrowy sen nas regeneruje a jego jakość odzwierciedla stan naszego zdrowia. W systemie klasycznego ziołolecznictwa Jing Fang, którym pracuję prowidłowy sen jest niezbędny do odbudowania, regeneracji tzw. płynów ciała.
Nie jesteśmy w stanie przywrócić harmonijnego funkcjonowania organizmu bez przywrócenia prawidłowego snu.
Noc jest czasem Yin, który jest związany z ciemnością, odpoczynkiem i regeneracją. Właściwy sen pomaga w przywróceniu równowagi między Yin i Yang w organizmie. Zaburzenia snu mogą wskazywać na nadmiar Yang (nadmierna aktywność, stres) lub niedobór Yin (niedostateczny odpoczynek i regeneracja), ale nie tylko. Nagromadzenie patogennej Wilgoci wpływa na pogorszenie snu a tym samym na brak regeneracji. Niedobór Krwi i zastój Krwi również oddziaływuje na jakość snu, a często wręcz go uniemożliwia lub istotnie zaburza. Wszelkie objawy nasilające się nocą są związane z aspektem Krwi, ponieważ w klasyce jest używane powiedzenie: „noc przynależy do Krwi”.
W medycynie chińskiej każdy narząd wewnętrzny jest powiązany z określonymi aspektami zdrowia, w tym snem. Szczególną rolę odgrywają:
- Serce (Xin): Uważane za siedzibę umysłu (Shen). Zdrowy sen jest konieczny dla spokojnego umysłu i zdrowego serca.
- Wątroba (Gan): Odpowiada za przechowywanie krwi i regulację emocji. Problemy ze snem mogą być wynikiem zastoju Qi w wątrobie.
- Śledziona (Pi): Związana z trawieniem i przetwarzaniem myśli. Nadmierna praca umysłowa i problemy trawienne mogą zakłócać sen.
Emocje odgrywają ważną rolę prawidłowym funkcjonowaniu organizmu według medycyny chińskiej. Nadmierny stres, lęki, smutek czy złość mogą prowadzić do zaburzeń snu. Ale również odwrotnie, zaburzenia snu wpływają na nasz stan emocjonalny, na nasz dobrostan.
Medycyna chińska uwzględnia również rytmy dobowe (cykl 24-godzinny), gdzie każda pora dnia jest powiązana z funkcjonowaniem konkretnych narządów. Na przykład, wątroba jest najbardziej aktywna w nocy (od 1:00 do 3:00), a problemy z przebudzeniami w tych godzinach mogą wskazywać na zaburzenia związane z tym narządem.
Możemy spojrzeć na cykle dobowe również z innej perspektywy. Sen który działa na nas najbardziej regenerująco, a tym samym odbudowuje Płyny ciała to sen w Godzinach Wody.
Sen w tych godzinach regeneruje Płyny ciała, które nie są tylko naszymi płynami fizjologicznymi ale także odpowiadają funkcji układu hormonalnego, odpornościowego i neurologicznego. Sen w tych godzinach po prostu nas naprawia, regeneruje, odbudowuje, niczym nie da się go zastąpić, żadne zioła, akupunktura, dieta, suplementy nie zastąpią braku snu w tych godzinach. Jednorazowo, jeżeli coś zakłuci nam sen godzinach Wody to nie wpłynie znacząco na organizm, ciało sobie z tym wolniej lub szybciej poradzi ale jeżeli taka sytuacja a jest nagminna, pojawia się regularnie to z czasem wpłynie na funkcjonowanie naszego ciała. Niestety im jesteśmy starsi tym szybciej odczujemy skutki braku snu w odpowiednich godzinach. Sen, nawet jeśli trwa dobre 8 godzin ale w innych godzinach nie będzie działał tak regenerująco, wielu z nasz pewnie tego doświadczyło.
GODZINY WODY:
HAI 21.00-23.00 WODA YANG – aktywizuje ruch, w tym czasie następuje wzmacnianie Żołądka, Serca i Nerek
ZI 23.00-1.00 WODA YIN – w tym czasie następuje regeneracja aspektu Krwi, Esencji (w tym mózgu, macicy, nasienia)
Współcześnie niewielu z nas ma możliwość snu od godziny 21.00, ale postarajmy się udać na odpoczynek w okolicach 22.00 godziny, to na prawdę bardzo dużo zmienia.
Najczęściej spotykane zaburzenia dotyczące snu lub uniemożliwiające prawidłowy, regenerujący sen to:
- niemożność zaśnięcia, wybudzanie się w nocy, nasilone/ realistyczne sny/ intensywne sny, które wręcz męczą, koszmary senne, wybudzanie się z krzykiem,
- bóle różnego rodzaju (kostne, stawowe, mięśniowe, menstruacyjne), skurcze, drętwienia, syndrom niespokojnych nóg. Objawy mogą pojawiać się wieczorem, w nocy lub nad ranem,
- wybudzanie się wcześnie rano 4.30-5.00-5.30 i niemożność ponownego zaśnięcia, budzenie się niewyspanym, niezregenerowanym, zmęczonym, utrudnione wstawanie rano,
- wstawanie w nocy z powodu nadmiernego pragnienia, głodu, potrzeby skorzystania z toalety, z powodu pojawiających się potów, uderzeń gorąca, z powodu piekących/gorących stóp, z uczucia zimna lub gorąca w ciele, które uniemożliwia nam prawidłowy sen.
Wymienione objawy, które pojawiają się w nocy uniemożliwiają nam prawidłowy sen i zdrową regeneracje, która jest podstawa zdrowia. Wiele osób wspomaga się różnymi preparatami nasennymi, ale również warto pracować z przyczynami, które nam ten sen zaburzają.
Również istotne jest prawidłowe nawodnienie przed snem ponieważ znacząco wspomaga prawidłową regeneracje Płynów ciała w nocy, a tym samym regenerację i poprawę funkcji układu hormonalnego, odpornościowego i neurologicznego.
Często spotykam się z zaleceniami unikania picia dużych ilości płynów tuż przed snem, aby nie przerywać snu wizytami w toalecie. Wiele osób nie pije kilka godzin przed snem by nie wstawać w nocy do toalety. Dla mnie częste oddawanie moczu w nocy to problem z nagromadzeniem patogennej Wilgoci i na tym zaburzeniu trzeba się skupić.
Żołądek, ale także cały układ pokarmowy powinien na noc być „mokry”, nawilżony. Należy mu dostarczyć płynów by miał materię, z której wyprodukuje Płyny ciała a tym samym zadba o prawidłową regenerację nocą (lekka zupa, kompot, woda, gotowane warzywa na kolację). Fizycznie powinniśmy dostarczyć płynu by ciało z niego wyprodukowało Płyny ciała.
Wiele razy spotkałam się z zaskoczeniem osób, które na noc zaczęły więcej pić a jednocześnie rzadziej wstawały do toalety…. bo prawidłowo się odbudowały, nawadniały, a zregenerowany organizm stopniowo, ale konsekwentnie zacznie wyprowadzać samodzielnie Wilgoć.
Sen w medycynie chińskiej jest nie tylko czasem odpoczynku, ale kluczowym elementem zdrowia, który wpływa na równowagę energetyczną, funkcjonowanie narządów wewnętrznych, oraz stan emocjonalny. Wspieranie zdrowego snu za pomocą zrównoważonej diety, technik relaksacyjnych, akupunktury i ziół jest integralną częścią holistycznego podejścia do zdrowia w medycynie chińskiej.
Koncepcja sów i skowronków lub rannych ptaszków vs. nocne marki pokazuje nam, że spotykamy się z różnym typami objawów dotyczących czasu snu. W klasycznej medycynie chińskiej osoby które funkcjonują niezgodnie z naturalnym cyklem dnia dotyczącym ludzi (a nie sów!) wykazują jakąś dysharmonie w ciele. Nocny marek, typ Sowy dla człowieka to patologia a nie jedna z możliwych norm funkcjonowania. W terapii zawsze powinniśmy się skupić na przywróceniu prawidłowego rytmu snu. Jest to kluczowe dla zdrowia. Zdrowo funkcjonujący organizm wieczorem powinien stawać się naturalnie wyciszony i senny, a nie pobudzony i aktywny.
Literatura dotycząca wpływy jakości snu na zdrowie fizyczne i psychiczne jest bardzo bogata, i to co mnie cieszy, to fakt że współczesne badania potwierdzają to, co w medycynie chińskiej było znane od wieków. Zainteresowanym polecam artykuł:
https://longevity.stanford.edu/lifestyle/2024/01/10/sleep-and-academic-excellence-a-deeper-look/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34469434/
Zdrowego, mocnego, regenerującego snu Wszystkim życzę!
