Wprowadzanie strategii ziołowych do kuchni wymaga umiejętności przekładu teorii i gotowości do spojrzenia na zagadnienie w szerokim ujęciu. Dietetyka lecznicza, jak i profilaktyczna stanowi istotny element terapii medycyny chińskiej. Poprzez odpowiednio dobrane odżywianie prowadzimy do długotrwałych zmian, które nie następują w tak szybki sposób jak przy stosowaniu ziół, co nie zmienia faktu, że to zalecenia dietetyczne powinny być podstawą każdej (!) terapii.
Przed zastosowaniem żywności, która leczy choroby związane z Wiatrem, należy koniecznie zacząć od eliminacji jedzenia, które przyczynia się do problemów lub je podtrzymuje. Zazwyczaj są to pokarmy, mocno rozgrzewające, wyczerpujące Płyny, nadmiernie stymulujące Wei Qi, silnie nawilżające lub zakłócające związek pomiędzy odżywianiem a odpornością (jest to aspekt harmonii między Ying Qi i Wei Qi). Tak jak w przypadku refluksu i wielu innych problemów, osoby często donoszą, że „żyją na” żywności, która ich rani i są oporni na wprowadzanie zmian (zwłaszcza jeśli mamy do czynienia z Wilgocią).
Najbardziej problematycznymi produktami są:
– cebula, czosnek, ostre papryczki,
– kawa i czekolada,
– cukier i dosładzana żywność,
– nabiał (szczególnie mleko UHT i wyroby seropodobne),
– warzywa psiankowate (ziemniaki, pomidory, bakłażany, papryka),
– posiłki smażone,
– żywność wysokoprzetworzona i GMO,
– indywidualna, wysoka wrażliwość na alergeny (np. pszenicę),
– pomijanie śniadań i jedzenie w nocy,
– zastępowanie wody i nawilżających posiłków słodzonymi, gazowanymi napojami, herbatą, kawą.
Eliminacja szkodliwej żywności często wystarcza, aby przynieść znaczną poprawę. Kiedy konieczne jest dalsze leczenie, dieta może być wykorzystana do wprowadzenia w życie tych samych strategii jakie stosujemy w ziołolecznictwie:
- Aby wydalić lub rozproszyć Wiatr, należy otworzyć Powierzchnię, używając przypraw (np. cynamonu, mięty, pachnotki).
- Do transformacji Śluzu używamy ziół kuchennych i przypraw wspomagających trawienie (skórki cytrusów, kłącze imbiru, kurkuma, gałka muszkatołowa, kminek, kolendra, kardamon, kumin, ziele angielskie, anyż gwiazdkowaty, koper włoski, szałwia, estragon itp.).
- Aby sprowadzić w dół i zakotwiczyć Qi, użyjemy ziaren i roślin strączkowych (ryż, ryż brązowy, proso, owies, jęczmień, soczewica, czarna fasola, fasola adzuki itp.). Użyjemy również orzechów (migdały, orzechy włoskie, kasztany) i nasion roślin oleistych (słonecznik, dynia, chia, sezam, len). Jarmuż również zsyła Qi, podobnie jak warzywa korzeniowe (marchew, biała rzodkiew, pasternak, korzeń pietruszki, batat).
Odżywianie Płynów i budowanie Krwi są kluczem do zapobiegania i leczenia objawów Wiatru. Ten element jest naszym głównym działaniem i od tego powinniśmy zacząć. Congee, jaglanka, owsianka i śniadania gotowane na mokro są najlepszym sposobem na odbudowę słabo odżywionych i zagęszczonych Płynów (głównie Yin Żołądka i Płuc), a także na przywrócenie równowagi hormonalnej. Zupy, potrawki i gulasze jako posiłki obiadowe i kolacyjne dopełniają powyższą strategię.
Dobrym przykładem jest zupa lub gulasz wołowy z przyprawami wspomagającymi trawienie, albo jajko dodawane do congee lub zupy. Możliwe jest również budowanie Krwi z pokarmów wegetariańskich. Należy stosować jagody, soczewicę, fasolę adzuki lub czarną fasolę z ryżem, buraki, zielone warzywa liściaste (jarmuż, kapusta, pak choi, szalotka, itp.).
Przy eliminacji Gorąca najważniejszym jest, aby nie dopuszczać do jego dalszego powstawania. Zmniejszamy spożycie lub eliminujemy smażone potrawy, cukier, gorące przyprawy, alkohol, żywność nadmiernie przetworzoną lub GMO, cebulę i czosnek, produkty alergizujące. Mocno nawilżające produkty, takie jak cukier, ser i wyroby z mąki pszennej mają tendencję do zatrzymywania Gorąca. Należy zredukować lub wyeliminować te pokarmy w celu powodzenia terapii.
Następnie, aby aktywnie usunąć Gorąco powinniśmy zwiększyć ilość gotowanych zielonych warzyw (jarmuż, kapusta, brokuł, itp.) oraz wprowadzić produkty zielone posiadające smak gorzki (mniszek lekarski, szparagi, cykoria, endywia, karczoch, oliwki) i mające działanie oczyszczające na wątrobę i pęcherzyk żółciowy (fasola strączkowa, groszek cukrowy, rukiew wodna), kiełki (fasola mung, rzodkiewka, bambus, mikrozioła) oraz kiszonki (kapusta kiszona, łagodne kimchi, domowe pikle).
Uwaga: Ci, którzy kochają gorzką zieleninę i stosują ją w codziennej diecie, rzadko rozwijają stan pustki i stagnacji, który leży u podstaw syndromów Wiatru i niedoboru Krwi. W przypadku Wiatru, nagłe wprowadzenie gorzkiej zieleniny cechującej się jakością ochładzającą i zsyłającą w dół może sprowadzić patogen w głąb ciała – takiego scenariusza nie chcemy! Dlatego terapeuta ocenia sytuację i doradza. Aby uniknąć problemu powinniśmy upewnić się, że Powierzchnia nie jest zablokowana, a wszelkie drogi eliminacyjne pozostają drożne. Zanim włączymy produkty zielone o właściwościach smaku gorzkiego, postawmy na przyprawy, pietruszkę, kolendrę, koper, fasolę, pełne ziarno.
Harmonizacja Ying Qi i Wei Qi jest pojęciem unikalnym dla medycyny chińskiej i warunkiem koniecznym dla zachowania zdrowia. Qi obronne lub immunokompetencja (zawarte w idei Wei Qi) pochodzi z odpowiednio przetransformowanych i dobrze rozprowadzonych żywności i płynów. Qi i Płyny pozyskiwane są z pożywienia i napojów, odpowiednio rozdzielone i przetworzone trafiają najpierw do Płuc, a następnie są rozprowadzane w kierunku Powierzchni. Problemy z odżywieniem (Ying Qi) zubożają immunokompetencję (Wei Qi) w głęboki sposób.
Innymi słowy, posiadanie dobrego trawienia z wystarczającą ilością odpowiednio dobranej żywności (i płynów!) jest niezbędne, aby móc sprostać sezonowi przeziębień, wyleczyć choroby i wspomagać niezliczone funkcje odporności. Bardzo mało mówi się na ten temat, ale obserwujemy, że przewlekłe odwodnienie leży u podstaw wielu chorób (zwłaszcza chorób autoimmunologicznych, gdzie szczególnie w tym wypadku ciągłe pobudzanie układu odpornościowego nie jest wskazane). Harmonizacja Ying i Wei Qi jest kluczowa w rozwiązywaniu problemów związanych z Wiatrem.
Regulacja Qi Płuc stanowi istotny element harmonizacji Ying i Wei Qi. Wei Qi jest w dużym stopniu zarządzana przez Płuca – Płuca są podstawą w obronie immunologicznej. Płuca kontrolują stan zewnętrzny i muszą mieć wystarczającą ilość Płynów i Qi, aby móc kontrolować zdolność organizmu do pocenia się. Dokładnie chodzi o rozpraszanie Wiatru (otwierające listę strategii mających na celu usunięcie objawów Wiatru – patrz poprzedni artykuł) z wykorzystaniem produktów otwierających Powierzchnię (np. świeży imbir, cynamon, mięta, pachnotka). Jeśli Płyny ciała są odpowiednio odżywione i Qi Płuc uregulowane (również w odpowiedniej harmonii z Wątrobą, która w nadmiarze może atakować Płuca i wyczerpywać ich Płyny), ostre przyprawy, takie jak czosnek i papryka chili, mogą być również korzystne (ale tylko w przypadku umiejętnego wykorzystania).
Żywność o unikalnych właściwościach rozpraszających Wiatr:
- Po pierwsze powinniśmy skupić się na eliminowaniu nawyków żywieniowych, które doprowadziły do obecnego stanu i go podtrzymują. Po drugie nasza uwaga powinna zostać ukierunkowana na odżywianie, które wspiera odbudowę Qi Pourodzeniowego.
- Poniżej znajdują się produkty pomocne w usuwaniu Wiatru, jednak nie chodzi tutaj tylko o dodanie ich do diety. Jak już zostało wyjaśnione w tym i poprzednim artykule, syndrom Wiatru posiada złożoną etiologię i sposób terapeutycznego działa może być inny w różnych przypadkach. Stąd należy zrozumieć przyczyny obecnego stanu i dokładnie wiedzieć jakie działanie wywierają na nas niżej wymienione produkty!
- Oliwki, szparagi, karczochy, kiełki i pędy bambusa mają właściwości rozpraszające lub uwalniające Wiatr. Dlatego będą najlepszymi warzywnymi przekąskami w syndromach Wiatru.
- Rukiew wodna i podobne jej warzywa są ostre oraz gorzkie, z silnym powinowactwem do Wątroby i Pęcherzyka Żółciowego. Ostrość pomaga otworzyć Powierzchnię, a gorzka nuta wyprowadza nadmiary z Wątroby. Liście gorczycy będą bardziej ostre niż gorzkie, a mniszek lekarski, brokuł i cykoria są bardziej gorzkie niż ostre.
- Zastój zawsze generuje Gorąco, które potęguje Wiatr w kanałach. Dlatego zalecane jest przełamywanie Zastojów Krwi za pomocą dymki, szczypiorku, pora i szalotki. Cebula może być zbyt gorąca, a czosnek musi być używany ostrożnie.
- Czosnek może być używany do usuwania Zastojów. Aby używać czosnku w sposób odpowiedni należy go poddać obróbce termicznej za pomocą gotowania w kleikach, gulaszach, zupach. Właściwości czosnku takie jak poprawa trawienia możemy uzyskać również przy stosowaniu świeżego imbiru.
- Owoce jagodowe (borówki, maliny, jeżyny, jagody goji, czerwone daktyle, itp.) pomagają w odbudowie Krwi, co jest kluczowe dla usunięcia przyczyn Wiatru. Również winorośl (winogrona, rodzynki) posiada takie właściwości.
- Nasiona, orzechy i fasole mogą być użyte do uspokojenia Shen i zakotwiczenia Qi. Mleko orzechowe lub z nasion roślin oleistych (najlepiej domowej roboty) będzie w tym wypadku korzystnie działać. Orzechy, takie jak pistacje i nasiona, takie jak lotos, z których ciężko przyrządzić mleko roślinne, mogą być spożywane jako przekąska lub dodawane do congee.
- Skorupiaki takie jak małże, abalone, lub suszone przegrzebki mogą być dodawane do congee dla wykorzystania właściwości zakotwiczania i uspokajania Shen.
Publikacja opracowana na podstawie artykułu Andrew Sterman’a, znanego i cenionego nowojorskiego terapeuty klasycznej medycyny chińskiej, który specjalizuje się m.in. w dietetyce. Swą praktykę opiera w dużej mierze na naukach dr Jeffrey’a Yuen’a – mistrza dwóch, wielowiekowych linii taoistycznych.
